کیفیت پایین آموزش مجازی و ضرورت بازگشت به کلاس های حضوری - مجله وتورلد

دکتر زرین زردار در گفت وگو با خبرنگاران در پاسخ به پرسشی درباره ارزیابی آموزش مجازی در دوران شیوع کرونا گفت: به نظرم زود است که به این پرسش پاسخ بدهیم چرا که اکنون ماجرا را یک طرفه می بینیم. من به عنوان یک مدرس، با کیفیت کم یا زیاد می توانم فایل هایم را در کلاس های آنلاین به اشتراک بگذارم. حتی شاید نسبت به فضای کلاس های حضوری تمرکز بیشتری برای بیان مطالبم داشته باشم. اما از سوی دیگر، کیفیت اینترنت باعث می گردد که امکان تعامل و دریافت بازتاب محدود گردد. برای همین پیشنهاد من این است که بعد از یک ترم آموزشی این موضوع را آنالیز کنیم.

وی در ادامه با بیان این که آموزش مجازی فعلی می تواند هم تاثیر منفی و هم تاثیر مثبت بر آموزش حضوری پساکرونا داشته باشد، گفت: تاثیر مثبت آن از این جهت است که در فضای آموزش مجازی، سطح بالایی از تعامل از دست رفت و دانشجویان زمانی که به کلاس ها بازگردند شاید اهمیت این تعامل، جذابیت آن و نقشی که در علوم انسانی دارد را بهتر درک نمایند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: به عبارت دیگر آموزش آنلاین این دید را به دانشجویان می دهد که دریابند اهمیت تعامل چیست و وقتی به کلاس های حضوری بازگردند بفهمند که این تعامل دقیقا چه نقشی در آموزش دارد و به لحاظ فردی و روانی چه یاریی به دانشجو می نماید. شاید زمانی که ما به کلاس های درس بازگردیم سطح تعاملات مان ارتقاء پیدا کند.

زردار در ادامه با اشاره به نکات مثبت آموزش مجازی، با بیان این که آموزش مجازی انعطاف پذیری بیشتری نسبت به زمان دارد گفت: در دوره های مجازی می توانیم ساعت کلاس را تغییر دهیم. همچنین، بعد از انتها کلاس منابع آموزشی در دسترس دانشجویان قرار می گیرد و حتی دانشجویان مجبور نیستند که در زمان مقرر سر کلاس حضور داشته باشند. شاید این باعث گردد که دانشجویان به کندی به سیستم قبلی بازگردند. سهولت دسترسی به مواد آموزشی باعث گردد که به این سیستم فعلی عادت کنیم و در زمانی دچار تردید شویم که چرا باید مشقت رفتن تا دانشگاه را تقبل کنیم در حالی که شیوه آسان تری نیز برای یاد دریافت دروس و آموزش دادن آن ها وجود دارد.

عضو هیئت علمی دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به پرسشی درباره تاثیر اطلاعات موجود در فضای مجازی بر برطرف نیازهای علمی دانشجویان گفت: اطلاعات موجود در فضای مجازی می تواند این تصور را به وجود بیاورد که هر چه می خواهیم در فضای مجازی وجود دارد، انتخاب ساعت های کلاس آنلاین نیز در اختیار دانشجو است و کلاس حضوری بی معنی است. واقعیت این است که دنیای مجازی و اطلاعاتی که در یوتیوب و سامانه های مجازی وجود دارد قبلا هم وجود داشته و الان شاید دارد در حجم بالاتری فراوری می گردد ولی اصل قصه با گذشته تفاوتی ندارد. کلاس های درس ما از گذشته هم تحت تاثیر انبوه اطلاعاتی که در فضای مجازی وجود دارد قرار گرفته بود.

زردار اضافه کرد: حرکت اجباری ما به سمت فضای مجازی باعث شد معلمان امروزی نقش متفاوتی نسبت به بیست سال گذشته داشته باشند. نقش من از دانای کل به سمت تسهیلگر در حرکت بود. کار من این بود که یاری کنم فضایی شکل بگیرد که در آن بستری برای مبادله اطلاعات و به اشتراک گذاری استدلال ها وجود داشته باشد. در این فضا از تجزیه و تحلیل و ترکیب داده ها فهم جدیدی شکل بگیرد. این کار فقط در کلاس درس همزمان انجام می گردد یعنی قطعا بسته های اطلاعاتی که در فضای مجازی هست جای این دادوستد و تعامل را نمی گیرد.

این استادیار دانشگاه علامه طباطبایی با تاکید بر این که در ارتباط حضوری، فضا برای دادوستد اطلاعات بیشتر فراهم است، گفت: در ارتباط حضوری، دانشی که شکل می گیرد از کیفیت بالاتری برخوردار است؛ چون همه ابعاد تعامل از جمله زبان بدن و احساسات مثبت و منفی در این فضا حضور دارند. آن چیزی که در کلاس درس اتفاق می افتاد انتقال دانش انباشه استاد به دانشجویان نبود بلکه گفت وگویی بوده برای رسیدن به یک فهم این در حالی است که سنتز دانش در کلاس های مجازی کندتر رخ می دهد. بعد از فروکش کردن بحران کرونا ضروری است به کلاس های حضوری خود باز گردیم چرا در این نوع آموزش کیفیت متفاوتی عرضه می گردد.

وی در پاسخ به پرسشی درباره این که آموزش مجازی استاد را بیشتر به یک تسهیلگر تبدیل نموده است یا دانای کل گفت: تجربه شخصی من از این کلاس های مجازی به عنوان معلم این است که من در فضای مجازی فرصت کمی برای انتقال دانش انباشه داشتم که یک بخشی از آن به مسائل سخت افزاری و نرم افزاری و سامانه و پهنای باند مربوط است. از یک کلاس حدودا 90 دقیقه ای تقریبا 15 یا 20 دقیقه صرف این می گردد که ارتباط قطع است یا وصل شده. با این که امکانش وجود دارد ارتباط تصویری برقرار گردد. به این ترتیب ارتباط بسیار ضعیف می گردد و به طور کلی برای این که جریان ارتباطی برقرار باشد دانشجویان باید با میکروفون های بسته وارد کلاس شوند و کسی که میکروفون باز دارد فقط مدرس است.

زردار اضافه کرد: اگر ما در یک شرایط ایده آل راجع به کلاس های آنلاین صحبت کنیم که همه امکانات تعاملی در آن قابل استفاده است، می توانیم امیدوار باشیم که نقش استاد به سمت تسهیلگری حرکت کند. امکاناتی که فضای مجازی در اختیار می گذارد فضا را برای تعامل فراهم می نماید. مثلا در شرایط فعلی، مدرس اگر بخواهد چیزی را به اشتراک بگذارد می تواند از گزینه به اشتراک گذاری دسکتاپ استفاده کند. هر چیزی بیشتر از آن، کلاس را با اختلال روبه رو می نماید. ولی اگر در شرایط ایده آل باشیم به عنوان یک مدرس، می توانم از دانشجویان خود بخواهم جست وجو نمایند و محتوای مرتبط با بحث کلاس را انتخاب نمایند و در فضای کلاس به اشتراک بگذارند. اگر شرایط ایده آلی وجود داشت همین کلاس های مجازی می توانست یاری کند که من به نقش تسهیلگری خود نزدیک شوم تا در فرآیندی که طی می گردد، من، معلم و بقیه یادگیرنده نباشند بلکه همه ما در یک فرآیند یادگیری مداومی درگیر باشیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی اعلام کرد: اما آن چه که من تجربه کردم این است که شرایط فعلی بسیار یک طرفه تر از کلاس حضوری است. در کلاس حضوری می توانستم زبان بدن مخاطبانم را ببینم یا در طی تدریس شوخی ای بکنم و واکنش دانشجویان را مشاهده کنم و از همان شوخی پلی به بحث درسی بزنم. می توانستم از بچه ها بخواهم با یکدیگر وارد گفت وگو شوند. این موارد در حال حاضر به شدت محدود شده است. تنها امکانی که شبکه با قطع و وصلی بسیار به من می دهد این است که من حرف بزنم و بقیه گوش دهند و یا در میانش بگویم فلان تمرین را حل کنید و درباره موضوعی پاراگرافی بنویسید. به همین دلیل من به کیفیتی پایین تر از کلاس های حضوری تنزل نموده ام و تعاملم با دانشجویان کمتر شده است. با وجود قابلیت های بالقوه فضای مجازی برای این که من به سمت تسهیلگری حرکت کنم امکانات موجود به من این فضا را می دهد که در صندلی دانای کل قرار بگیرم و صرفا اطلاعاتی را به دانشجویان منتقل کنم.

این استادیار دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به پرسشی درباره عملکرد نظام آموزش عالی در حل مسائلی که بحران کرونا ایجاد نموده است گفت: به نظرم همه ما وقتی وارد بحران شدیم ناآزموده بودیم اما به نظر من نهاد دانشگاه دارد کوشش خود را می نماید و در شاخه ها و حوزه های مختلف وارد حل مسئله شده است.

وی در انتها اعلام کرد: کوشش هایی در راستای برقراری ارتباط با مردم و مراقبت از آن ها را از سوی دانشگاه ها و عمدتا دانشگاه های علوم پزشکی می بینیم. در دانشگاه علامه طباطبایی نیز کوشش هایی برای این که محتوای عمومی علمی درباره کرونا تهیه گردد شکل گرفته است . این ها بخشی از کوشش های دانشگاهیان است برای این که طی دوران بحران به کاهش تبعات آن یاری کنیم اما لازمه این که به آموزش عالی نمره ای دهیم این است که بعضی شاخص ها را تعریف کنیم و براساس آن ها عملکرد را ارزیابی کنیم، نمی توان به طور ذهنی عملکرد نهاد دانشگاه در بحران کرونا را قضاوت کرد.