دلایل افت رشد علمی کشور، دانشگاه های اسلام آباد و عمان از دانشگاه تهران جلو زدند

به گزارش مجله وتورلد، بنیان گذار پایگاه استنادی دنیا اسلام دلایل افت شتاب علمی کشور را تشریح کرد.

دلایل افت رشد علمی کشور، دانشگاه های اسلام آباد و عمان از دانشگاه تهران جلو زدند

با تور عمان از نگین خاورمیانه دیدن کنید.

پروفسور جعفر مهراد بنیان گذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام در گفت وگو با خبرنگار گروه دانشگاه خبرنگاران، درباره وضعیت فراوری علم ایران، گفت: آمار فراوریات علمی کشور در چند سال گذشته نشان می دهد که شتاب فراوری علم ایران در مقایسه با سایر کشورهای جهان در حد مطلوب و چشم گیر بوده، هرچند در سال های اخیر تا حدودی از شتاب مورد نظر کاسته شده است.

وی اضافه کرد: وقتی صحبت از رشد فراوری علم می کنیم این رشد عمدتاً از سال 2000 میلادی شروع شده و در سال های 2006 و 2007 به بعد یک باره با یک شیب تند رو به افزایش گذاشته، به طوری که در سال 2011 و 2012 سهم ایران از فراوری علم جهان به بیش از 1.6 درصد رسیده است.

آمار فراوریات علمی کشور

این چهره ماندگار علمی کشور توضیح داد: براساس آمار سال 2014 که این آمار از پایگاه استنادی تامسون رویترز که در ایران به نام (ISI) شناخته شده، میزان فراوریات علمی کشور به 31هزار و 588 مدرک رسیده که در این رابطه سهم 5 دانشگاه اول از کل فراوریات علمی سال 2014 از این قرار است؛ دانشگاه آزاد 5هزار و 809 مدرک، دانشگاه تهران 2هزار و 949 مدرک، دانشگاه علوم پزشکی تهران 2هزار و 571، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی 1266 و دانشگاه صنعتی اصفهانی 1809 مدرک.

مهراد در همین زمینه اعلام نمود: در همین سال رتبه 5 دانشگاه از لحاظ فراوری علم به این توضیح است؛ صنعتی امیرکبیر، صنعتی شریف، تربیت مدرس، علم و صنعت ایران و فردوسی مشهد 5 دانشگاه دیگری هستند که به ترتیب رتبه های ششم تا دهم فراوری علم را در اختیار دارند.

وی ادامه داد: نکته مهم در این مرحله این است که ایران با وجود 4میلیون و 600هزار دانشجو و دوهزار و 600 دانشگاه دولتی و غیردولتی بر تعداد دوره های تحصیلات تکمیلی اضافه نموده و اسناد بالادستی مکلف نموده که دانشگاه ها از اسناد بالادستی به عنوان نقشه راه استفاده نموده تا بتوانند در سال های آینده و باقی مانده به سند چشم انداز ایران 1404 که مقرر می نماید ایران در منطقه جنوب غرب آسیا کشوری پیشرفته و توسعه یافته در علم و فناوری و اقتصاد باشد، دسترسی پیدا کند.

بنیان گذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: آیا ایران در 10 سال آینده به چنین موفقیتی دسترسی پیدا می نماید یا خیر؟ برای پاسخ گویی به این سؤالی که طرح شد متأسفانه بعضی از سازمان ها که گزارش آمار فراوریات علمی را منتشر می نمایند برای بزرگ جلوه دادن میزان فراوریات علمی ایران آن را با عضو اوپک، منطقه خاورمیانه و 57 کشور اسلامی مقایسه می نمایند.

وی گفت: به اعتقاد من ایران کشوری بزرگ و برتر و بالاتر از کشورهای عضو اوپک، خاورمیانه و 57 کشور اسلامی است. اساساً ترکیب جمعیتی، تعداد دانشگاه ها، تعداد دانشجویان، اعضای هیئت علمی و سهم پژوهش از فراوری ناخالص داخلی در این کشورها با هم برابر نیست که این مقایسه انجام می گیرد، به علاوه همان طور که اعلام شد این کشورها عموماً نسبت به ایران قابل مقایسه نیستند و اگر ایران در جمع این کشورها دارای رتبه اول است، چندان برجسته نیست.

مهراد اضافه کرد: افق دید ما باید بلند و توجه دانشگاه ها در فراوری علم باید معطوف به کشورهای نوظهور علمی مانند برزیل، کره جنوبی، سنگاپور، تایوان، هنگ کنگ، چین، آرژانتین، مکزیک و شیلی و حتی آفریقای جنوبی گردد.

سهم پژوهش در فراوری ناخالص داخلی مانند سال های قبل بسیار اندک است

این متخصص علم سنجی کشور با اشاره به وضعیت فراوری علم در ایران، یادآور شد: سهم پژوهش در فراوری ناخالص داخلی مانند سال های قبل بسیار اندک است و این وضعیت مورد رضایت دانشگاه ها و حتی مقامات بلندپایه نظام جمهوری اسلامی ایران نیست. کل بودجه پژوهشی از فراوری ناخالص داخلی در حدود 0.45 درصد است.

مهراد تأکید کرد: سیاست های کلی علم و فناوری رقم 4 درصد را تکلیف می نماید که رقم 0.45 درصد بسیار ناچیز است، در نتیجه عمدتاً تحقیقات دانشگاهی متوجه رساله ها و خاتمه نامه هاست و دانشگاه ها حتی قادر به طرح های مستقل و فارغ از خاتمه نامه ها و رساله های دانشگاهی نیستند.

وی با اشاره به آماری درباره حمایت مراکز علمی از طرح های تحقیقاتی، گفت: طبق آخرین آماری که وجود دارد و در سال 2014 از پایگاه تامسون رویترز استخراج شده، این آمار نشان می دهد که صندوق حمایت از پژوهشگران با حمایت 570 طرح تحقیقاتی نسبت به تمامی دانشگاه های کشور در رتبه اول واقع شده است. بعد از این صندوق، دانشگاه تهران تعداد 244 طرح را پشتوانه اقتصادی نموده و رتبه سوم دانشگاه علوم پزشکی تهران با 233 طرح و رتبه چهارم دانشگاه کاشان با 171 طرح و پژوهشگاه دانش های بنیادی با 161 درمرتبه پنجم واقع شده است. چنانچه این آمار را ادامه دهیم از تعداد طرح های تحقیقاتی مورد حمایت دانشگاه ها به شدت کاسته می گردد، به طوری که سهم دانشگاه ها از بابت حمایت از طرح های تحقیقاتی به حداقل می رسد.

دلایل کاهش رشد علمی کشور

بنیان گذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) با طرح این سؤال که شاید عنوان گردد که این وضعیت در سال های قبل نیز همچنان وجود داشته و این مورد را نمی توان به افت فراوریات علمی کشور ربط دارد، گفت: پاسخ به این سؤال مثبت است و من هم آن را تأیید می کنم، اما علاوه بر این عامل، عوامل دیگری نیز وجود دارد که موجب کاهش فراوریات علمی کشور شده که جا دارد مسئولان در این زمینه اندیشه و چاره جویی نمایند که از آن جمله می توان به موضع گیری های چندگانه و گاهی ضد و نقیض سیاست گذاران علم و فناوری اشاره نمود.

مهراد گفت: تحریم های ظالمانه که موجب شده کتاب و نشریه برای دانشگاه ها و مؤسسات تحقیقات خریداری نگردد و بنگاه های بزرگ نشر مجله و کتاب از فروش مجله و کتاب به دانشگاه های ایران خودداری می نمایند و عدم خرید پایگاه های اطلاعاتی به علت بدهی دانشگاه ها نیز موجب شده دسترسی به اطلاعات علمی از سوی پژوهشگران و استادان و نیز دانشجویان تحصیلات تکمیلی محدود گردد.

وی با اشاره به عوامل دیگری در این زمینه گفت: از عوامل دیگر می توان به ایجاد تغییرات در آئین نامه ارتقاء اشاره نمود. افزایش تعداد مجلات فارسی عامل مهم دیگری است که موجب شده استادان دانشگاه ها و پژوهشگران کشور به جای آنکه مقالات خود را به زبان انگلیسی نوشته و در مجلات بین المللی چاپ نمایند، راه ساده را اختیار و مقالات خود را به مجلات فارسی تسلیم می نمایند.

بعضی سازمان ها آمارهای نادرست ارائه می دهند

بنیان گذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) با اعلام اینکه بعضی از سازمان ها آمارهای نادرست ارائه می دهند و از جمله اینکه عنوان شده در سال 2015 میلادی زبان فارسی بین سایر زبان های علم جهان رتبه 17 را به خود اختصاص داده است، گفت: این مطلب کاملاً ناصواب و نادرست است. باید توجه داشت که در جهان سیستم یا پایگاهی در خارج از کشور که مجلات فارسی را به موازات سایر زبان های بین المللی ثبت و نماسازی نمایند، وجود ندارد.

وی گفت: حدود 90 درصد محتوای پایگاه های استنادی به زبان انگلیسی است که عمدتاً در اختیار آمریکا و انگلیس واقع شده است. 10 درصد باقی مانده به زبان های آلمانی، فرانسه، روسی و اسپانیولی تعلق دارد و زبان فارسی به هیچ وجه در این نظام ها مورد توجه نیست. آنچه از مجلات فارسی نظام های بین المللی استفاده می گردد بخش انگلیسی این مجلات یعنی چکیده های مبسوط مقاله های فارسی است، بنابراین اگر دقت کنید چکیده ها به زبان انگلیسی است و ارتباطی با زبان فارسی ندارد، ازاین رو مجدداً زبان انگلیسی بر آمار فراوریات علمی این زبان اضافه نموده و زبان فارسی آن طوری که بیان کردم تحت هیچ شرایطی در هیچ یک از نظام های بین المللی مورد توجه نیست.

این متخصص علم اطلاعات و دانش شناسی با ابراز اینکه استفاده از فراوری علم امتیازات فراوانی دارد، گفت: استفاده از فراوریات علمی تنها مربوط به ارتقای مرتبه اعضای هیئت علمی و پژوهشگران دانشگاه ها و مراکز پژوهشی نیست. از آمار فراوری علمی ایران در رتبه بندی های دانشگاهی استفاده می گردد. سه نظام بین المللی رتبه بندی تایمز، کیو اس و شانگهای وجود دارد که از آمار اسکوپوس و تامسون رویترز استفاده می نمایند. آخرین آمار رتبه بندی دانشگاه ها که توسط تایمز و مربوط به سال 20162015 تقریباً یک ماه پیش از این منتشر شده، نشان می دهد که 8 دانشگاه از ایران بین 800 دانشگاه طراز اول جهان واقع شده است.

مهراد گفت: این دانشگاه ها به ترتیب رتبه عبارتند از دانشگاه علم و صنعت و دانشگاه صنعتی شریف در دامنه بین 401 تا 500، دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دانشگاه صنعتی اصفهان در دامنه 501 تا 600، علوم پزشکی تهران در دامنه 501 تا 600 و دانشگاه های خواجه نصیر، شهید بهشتی و دانشگاه تهران در دامنه بین 601 تا 800.

بنیان گذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) اضافه کرد: یک بار دیگر توجه را به رتبه بندی QS در سال 20162015 که نتیجه این رتبه بندی در اواخر شهریور ماه سال 94 منتشر شده، جلب می کنم. در این رتبه بندی تنها نام دو دانشگاه ایران بین 891 دانشگاه جهان مشاهده می گردد. این دو دانشگاه، دانشگاه صنعتی شریف در دامنه بین 471 تا 480 و دانشگاه تهران در دامنه ای بین 551 تا 600است. در این مورد نیز مشاهده می کنیم که دانشگاه پایتخت از نظر رتبه پایین تر از دانشگاه شریف واقع شده است، گرچه از نظر فراوری علم رتبه دوم کشور را به خود اختصاص داده است.

وی گفت:اگر بخواهیم ارزش و اعتبار دانشگاه های خود را در این رتبه بندی ها با سایر دانشگاه های جهان مقایسه کنیم به وضوح می بینیم که در این مورد به عنوان مثال دانشگاه ملی علوم و فناوری اسلام آباد پاکستان و دانشگاه سلطان قابوس کشور عمان رتبه ای به مراتب برتر از رتبه دانشگاه تهران کسب نموده اند. رتبه دو دانشگاه اسلام آباد و سلطان قابوس در دامنه بین 501 و 550 واقع شده است.

بنیان گذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) اضافه کرد: از نظر جذب دانشجوی بین المللی باید سیاست های دانشگاه ها، وزارت علوم و وزارت بهداشت به گونه ای باشد که از نظر رقابتی بتوانند بیشترین دانشجوی بین المللی را به خود جذب نمایند. عواملی که در جذب دانشجویان بین المللی حائز اهمیت است عبارتست از کیفیت برنامه های آموزشی، شهرت دانشگاه ها، زبان آموزش، چشم اندازهای شغلی، سهم پژوهش از فراوری ناخالص داخلی، کفایت ظرفیت ها و ساختار سازمانی دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی.

ایران جزو 10 کشور اول اعزام نماینده دانشجو به دانشگاه های خارج از کشور است

مهراد گفت: ایران جزو 10 کشور اول اعزام نماینده دانشجو به دانشگاه های خارج از کشور است، در حالی که طبق آماری که وزارت علوم اعلام نموده کل تعداد دانشجویان بین المللی غیربورسیه در سال 1392 تعداد هزار و 100 و در سال 93 تعداد سه هزار و 500 دانشجو غیربورسیه در دانشگاه های کشور به تحصیل و تحقیق مشغول بودند.

این متخصص علم اطلاعات و دانش شناسی گفت: مقایسه اجاقتصادی این رقم با دانشجویان بین المللی که در دانشگاه های ترکیه به تحصیل و تحقیق مشغول می باشند شکاف عمده ای را نشان می دهد. در ترکیه از سال 2005 تا 2012 تعداد دانشجویان بین المللی دوبرابر شده، یعنی از 15هزار و 481 دانشجو به 31هزار و 170 دانشجو و آن هم از 155 کشور دانشجوی خارجی می پذیرد. علت رجحان دانشجویان بین المللی در ترکیه کیفیت مناسب آموزش و تحقیقات و ارزان بودن آموزش عالی است.

منبع: تسنیم
انتشار: 13 آبان 1398 بروزرسانی: 6 مهر 1399 گردآورنده: vetworld.ir شناسه مطلب: 487

به "دلایل افت رشد علمی کشور، دانشگاه های اسلام آباد و عمان از دانشگاه تهران جلو زدند" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "دلایل افت رشد علمی کشور، دانشگاه های اسلام آباد و عمان از دانشگاه تهران جلو زدند"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید