سینمای بدنه همواره از نداشتن نظریه مشکل داشته است - مجله وتورلد

به گزارش خبرنگاران به نقل از روابط عمومی جایزه پژوهش سینمایی، در ابتدا دکتر احمد ضابطی جهرمی دبیر جایزه گفت: ضرورت و اهمیت نظریه پردازی در سینمای ایران بحثی بنیادی است. امیدواریم با برگزاری این نشست های تخصصی بین پژوهش های دانشگاهی مرتبط با سینما پیوندی با سینما ایجاد گردد.

وی ادامه داد: به نظر می رسد ایرانی ها در جستجوی سرنخ هایی برای تئوری های بومی هستند و نظریه پردازی امروز دغدغه بسیاری از پژوهشگران سینمایی است. هدف جایزه پژوهش سینمایی ارتقاء دانش سینما و بحث عمیق درباره سینمای کشور است.

در ادامه علی روحانی عضوهیات علمی دانشگاه هنر تهران نیز گفت:از قدمت نظریه فیلم صد سال می گذرد و نظریه فیلم کوشش دارد به هستی سینما و ماهیت فیلم بپردازد. اگرچه در ابتدای تاریخ سینما نظریه پردازی جایگاهی نداشت اما به تدریج هنرمندان و سازندگان بسیاری متوجه شدند که برای ارتقای کار خود به نظریه پردازی احتیاج دارند. رویکردی که هنرمندان هنرهای تجسمی مدت ها پیش به آن رسیده بودند.

روحانی با اشاره به سینمای آیزنشتاین به عنوان سینمایی برخاسته از نظریه فیلم اضافه نمود: او به نظریه سینما می اندیشید و آن را در حوزه عمل به کار می بست. هر چه قدر گفتمان صنعتی در سینما بیشتر حاکم می گردد، رویکرد هنری کم رنگ تر شده و احتیاج به نظریه کمتر احساس می گردد.

وی با بیان این که هنر بدون نظریه معنایی ندارد، گفت: حتی بسیاری از پژوهندگان سینمای عامه پسند نیز معتقدند که سینمای بدنه ایران نیز همواره از نبود نظریه مشکل داشته است.

وی با تحلیل تاریخی سینمای چند کشور یادآور شد: در 100 سال گذشته حتی کشورهای صاحب سینما هم با ریزش شدید مخاطب روبرو شدند، به گونه ای که در کشورهای خودشان هم آمار فروش فیلم هایشان نسبت به فراوریات خارجی پایین است و تراز اقتصادی منفی را تجربه می نمایند. وقتی که به تاریخ سینمای این کشورها نگاه می کنیم ملاحظه می گردد که در تمام مقاطعی که این کشورها توانستند فراوریشان را فراملی عرضه نمایند و حرفی دنیای داشته باشند که در مورد سینما و ماهیت آن نظریه داشتند.

روحانی با بیان این که نظریه به تنهایی نمی تواند جریان های خاص در سینما را بوجود آورد، گفت: ما هم در دراز مدت گریزی نداریم که به هستی سینما بیاندیشیم زیرا فراوری فیلم مانند هر صنعتی آدم های درگیر فراوری را به روزمره گی دچار می نماید و این وظیفه نظریه پردازان است که افق های جدیدی را پدید آورند. برای نمونه امروز شاهدیم که سینمای کره جنوبی که بر پایه سینماگران اندیشمند و آشنا با نظریه پایدار است در سطح دنیای کاملا موفق است. فیلمسازان کره ای کوشش می نمایند با نظریه پردازی بین سینمای بومی شان و سینمای دنیا ارتباط برقرار نمایند و ضعف هایشان را جبران نمایند.

روحانی اضافه نمود: خطری که امروز سینمای ایران را تهدید می نماید سرمایه سالاریِ بدون تخصص است. این که صرف وجود سرمایه نقدی امکان ساخت فیلم را برای هرکسی فراهم می نماید و فیلمسازی پدیده ساده ای به نظر می آید.

روحانی اعلام کرد: تا زمانی که در سینمای ایران هر فردی فارغ از داشتن تخصص لازم فیلم می سازد، رشدی نخواهیم داشت و این درحالی است که نظریه پردازی درباره هنر امکان رشد را فراهم می نماید.اگر سینما را به دید هنر نگاه کنیم به شدت احتیاجمند نظریه خواهیم بود و باید توجه داشته باشیم که بدون نظریه پردازی هنر معنایی ندارد.

روحانی همچنین گفت: حاکمیت سرمایه آنقدر گسترده شده که فیلم هنری تحت تاثیر آن قرار گرفته است. سینمای هنری هم امروز با بحران دنیای روبروست و هرچقدر بحث تکثرگرایی زیاد گردد حاکمیت آمریکا در سینما هم بیشتر می گردد. درحال حاضر در آمریکایی ترین دوره سینمای ایران به سر می بریم تا آنجا که سیستم فیلمسازی مورد تایید ما شیوه آمریکایی است.

روحانی همچنین گفت: جریان مهمی در نظریه فیلم ایران وجود دارد که فیلمسازانی است که کوشش دارد زیبایی شناسی ایرانی و شرقی را در آثارش جای دهد. با این حال تکنولوژی در سینما دائما درحال تغییر است و کار برای بومی سازی سخت می گردد.

وی ادامه داد: ایران کشوری صاحب فرهنگ است بنابراین این که بتوانیم به جایی برسیم تا بتوانیم فیلم های بیشتری با زیبایی شناسی ایرانی بسازیم. علی حاتمی از جمله افرادی بود که توانست به این نوع فیلمسازی برسد.

در ادامه عماد حسینی پژوهشگر سینما نیز ره یافت جدیدی با عنوان غربی زدایی در مطالعات نظری سینما را تشریح کرد.

وی خاطر نشان کرد : این نگرش پدیده جدیدی است که تفاوت های اصولی با رهیافت های ماقبل دارد.

او پس از تشریح شاخص های مطالعات غیر غربی تاکید نمود: زمانی که درباره نظریه پردازی در سینمای ایران صحبت می کنیم، درواقع درباره صورتی از نظریه پردازی غیرغربی صحبت می کنیم و زمانی که درباره سینمای ملی صحبت می کنیم یک پژوهشگر در واقع درباره ماهیت سینما در یک مجموعه جغرافیا یا درباره فراوری و نمایش فیلم صحبت می نماید.

این پژوهشگر اعلام کرد: در نظریه پردازی ها این که یک فیلم چگونه می تواند مخاطب دنیای داشته باشد مهم است و نمونه بارز آن آثار کیارستمی است که مولفه های ایرانی در آثار او به چشم می خورد و در کنار آن به دنیای شدن نیز توجه دارد.

حسینی در ادامه گفت: برخی معتقدند که سینمای امروز رنگ باخته است و مخاطب بیشتر وقت خود را برای دیدن ویدئو می گذارد. فیلم به معنای ویدئو را می توان فرم به معنای دنیای تلقی کرد و فیلم ها امروز در دنیا بیشتر توسط ویدئو ارائه می شوند به همین دلیل هم دنیای شده است. به طور قطع می توان گفت اگر سینما دنیا شمول بود در این حالت همه آدم ها کارشناس فیلم می شدند اما عملا چنین چیزی وجود ندارد.

وی ادامه داد: فیلم ها تاثیرات مختلفی را در ما برمی انگیزند بر همین اساس می توان گفت سینماها با هم متفاوت هستند به همین دلیل هم الگوهای پیچیده تری برای درک سینماهای غیرغربی وجود دارد. سینماهای غیرغربی به شکل رادیکال هستند به همین دلیل هم یک حس دگرگونی در فیلم های غیرغربی وجود دارد.

وی با تشریح مفهوم تدوین تداومی خاطر نشان کرد: آزمایشات تجربی این باور غربی را که تدوین تداومی بهترین راه برای روایت تصویری است رد نموده و آن را تنها شیوه تدوینی غربی می دانند در حالیکه بدیل های تدوینی که در سینمای غیر غربی مشاهده شده امکانات بیانی بهتری را در اختیار فیلمسازان قرار می دهند و مخاطبان سراسر دنیا نیز آن ها به خوبی را درک می نمایند.

حسینی یادآور شد: در حالیکه برخی منتقدین درباره سینمای کیارستمی معتقدند که آثار او تکنیک های پست مدرنیستی دارد یا سینمای او از توانایی فراوری استاندارد برخوردار نیست، در رهیافت غیر غربی به سینما می توان به این اندیشید که تکنیک های کیارستمی ریشه در فرهنگ و هنر ایرانی داشت و برای نمونه او از زیبایی شناسی تعزیه در روایت و میزانسن خود بهره می گرفت و می توان آن را از زاویه مطالعات سینمایی غیر غربی مورد آنالیز و تحلیل قرار گرفته است. او نظریه غیر غربی سینما را پدیده ای جدید و نوپا دانست که می کوشد با گسترش پروژه خود مطالعات سینمای هنری را گسترش دهد.

دومین دوره جایزه پژوهش سینمایی سال به دبیری احمد ضابطی جهرمی در آذرماه همزمان با هفته پژوهش برگزار میگردد.